ÇİFTE HAN

Günümüze  kadar ulaşmış   hanlardan   üçüncüsü olan Cifle Han'ın kesin yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Eldeki belgelerden XVI. yüzyıldan kalma ve Osmanlı yapısı olduğu an­laşılmaktadır.

Han, ilk yapımı sırasında çift han olarak düşünülmüş, ancak Cumhuriyet dönemi ile birlikte yol çalışması sırasında ikincisi yıktırılmıştır. Bütünüyle günümü­ze kadar gelebilseydi, Diyarbakır hanları içinde biri birine bitişik çifte han biçimiyle değişik bir uy­gulama örneği teşkil edecekti.

Siyah bazalt taşlan yapılmış olan bu yapı iki katlıdır. Ortada bir avlusu ve avlunun üç tarafın­da basık kemerli revakları bulun­maktadır. Hana giriş kapısının bi­raz ilerisinde soldan bir merdiven üst katla bağlantıyı sağlamakta­dır. Üst kattaki han odalarının önünde de revaklar bulunmakta­dır. Odaların avluya bakan yüzle­rinde, bir kapı ve bir pencere yer almaktadır Hanın giriş katı depo olarak kullanılmakta, üst kat ise hiç kullanılmamaktadır. Girişin karşısında bulunan kolun üst kat­ta revaklı geçişleri yıkıldığından, üst katta bu kola ulaşılamamakta­dır. Bodrumda ahır bölümü bu­lunmakladır. Bu han, Deliller Ha­nı ve Hasan Paşa Hanı'na göre da­ha yalın ele alınmıştır.

Hasan Paşa Hanı'nın avlusunda bulunan, altı sütuna oturmuş kubbeli şadırvan.

Çeşitli medeniyetler zamanında yapılmış han ve kervansaraylar gibi konaklama yapılan, o döne­min şartlarına uygun olarak ker­vanların konaklama yeri olsun di ye yapıldığından günü­müzde bu işlevini kaybet­mişlerdir. Bunun yanı sı­ra, tarihî yapının çevre­sinde oluşan yeni yapı­laşmalar ve meydana ge­len bozulmalarla birlikte, yapının yapılış amacı dı­şındaki bir kullanım, do­ğa şartlan ve yapıların terk edilerek boş bırakıl­ması oldukça süratli bir eskimeye ve yok olmaya neden olmaktadır. 

 Deliller Hanı (Rüstem Paşa Hanı] otele dönüştü­rülerek tekrar yaşama ka­vuşturulmuş olmasına karşın, Çifte Han ve Ha­san Paşa Hanı yapılış amaçlarının dışında kul­lanılmaktadırlar. Oysa, Suriçi'nin merkezî bir noktasında bulunan bu hanlar oldukça değerli bir yere sahiptir.

KAYNAKLAR

Bey:>anoğlu, Ş., 1937. Başlangıçtan Akkuyııntulara Kadar Anıtları ire Kitabeleri tle Diyarbakır Ta­rihi, Diyarbakır Belediyesi Di­yarbakır'ı Tanıtma Yayınlan: 1, 1. C, Ankara.

Binan, C. Ş., 1990. 13. Yüzyıl Ana­dolu Kervansarayları Koruma Ölçütleri Üierine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İ.T.Ü., İstanbul.

Mâm Ansiklopedisi, 1994. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araşhrma-ları Merkezi Yayını, <î. C, İstan­bul.

Kejartlı, D. T., 1995. Diyarbakır'da Turizm Potansiyeli re Hasan Paşa Hanının Konaklama Amaçlı Kullanımının İrdelen­mesi, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Y.T.Ü., istanbul.

Sözen, M., 1971. Diyarbakır'da Türk Mimarisi, Diyarbakır'ı Ta-mtma ve Turizm Demeği Yayı­nı: 21, l.bs., Gün Matbaası, İs­tanbul.